Uit te voeren KRW-maatregelen: Meer in Balans-2

De Kaderrichtlijn Water bestaat uit drie planperioden (fases). Iedere zes jaar wordt geëvalueerd en gerapporteerd. Ook wordt bepaald welke aanvullende maatregelen nodig zijn om de KRW-doelen te halen.

Planperiodes (fases)

De maatregelen voor het Paterswoldsemeer uit de eerste planperiode (2009-2015) en tweede planperiode (2016-2021) zijn uitgevoerd.
De maatregelen voor de derde planperiode (2022-2027) worden in 2024 uitgevoerd. We gaan het volgenden doen:
- Creëren van 6 hectare leefgebied voor waterplanten, macrofauna en vis door de aanleg van:
  - Natuurvriendelijke, smalle oeverzones met plantengordels
  - Natuurvriendelijke zones;
- Realiseren van schuil- en paaiplaatsen voor vissen door de aanleg van:
  - Vissenbossen, vissenhotels en drijvende plantenbakken;
- Verminderen bladinval (in uitvoering gekoppeld aan bovenstaande maatregelen);
- Preventief maaien.

Planning uitvoering KRW-maatregelen fase 3

De KRW-maatregelen fase 3 worden in 2024 uitgevoerd.

Planning KRW-maatregelen fase 3 2024 (tekstversie).pdflink naar pdf bestand

Werkzaamheden

Aannemer

Het werk gaat uitgevoerd worden door aannemersbedrijf Oosterhuis B.V. Daarbij wordt samengewerkt met onderaannemers De Boer & De Groot civiele werken en Van Schaik Ingen. Arcadis doet directievoering en toezicht.

Uitvoering

Veel van het werk wordt vanaf het water uitgevoerd. Er wordt een centraal werkterrein ingericht op de openbare parkeerplaats aan de Meerweg. Vanaf dit terrein bevoorraad Oosterhuis de boot. Er vindt ook aan- en afvoer van materieel en materialen over de weg plaats. Voor beiden nemen we de nodige veiligheidsmaatregelen:

Vervoer per boot

De boot vaart volgens een vaste route;
We beperken het aantal vaarbewegingen;
Er staat een ervaren schipper aan het roer;
Bij mist of storm varen we niet;
Bij aanhoudende vorst (ijsvorming) staken we het werk.

Vervoer per vrachtauto

We hebben een vaste aanrijroute en afvoerroute;
Vrachtauto’s rijden zoveel mogelijk vooruit in en vooruit uit;
We nemen verkeersmaatregelen en plaatsen bebording bij de inrit van het werkterrein;
We zetten verkeersregelaars in bij aanvoer van machines.

Transportroutes - Overzichtskaart Meer in balans 2.pdflink naar pdf bestand

Wanneer je om een of andere reden het document 'Transportroutes - Overzichtskaart Meer in balans 2' niet kunt lezen stuur dan een e-mail naar: paterswoldsemeer@noorderzijlvest.nl

Samenwerking met omgeving

Het maatregelenpakket voor fase 3 is in samenwerking met vertegenwoordigers uit de omgeving tot stand gekomen. Belangrijk uitgangspunt daarbij was dat we de KRW-doelen halen, zonder dat er overlast door waterplanten ontstaat voor recreanten.
In de verdere uitwerking en uitvoering van de maatregelen wordt samengewerkt met verschillende partijen.

Samenwerking

Wat gaan we doen:

Natuurvriendelijk oevers en - zones

Natuurvriendelijke oevers

Natuurvriendelijke oevers zijn flauw aflopende oevers. Hierdoor groeien er verschillende water- en oeverplanten. Waterinsecten, vissen, kikkers en andere kleine dieren kunnen er paaien, schuilen en opgroeien. De water- en oeverplanten nemen onder meer stikstof en fosfaat op. Hierdoor verbetert de waterkwaliteit. De natuurvriendelijke oevers worden ongeveer 5 meter breed. Ze worden op veel plekken afgeschermd door een beschoeiing van (wilgen)takken. In deze beschoeiing zitten openingen, zodat vissen en andere dieren gemakkelijk in- en uit kunnen zwemmen.

Natuurvriendelijke zones

Natuurvriendelijke zones zijn kleine, afgesloten gebieden waarbinnen ook verschillende (water)planten groeien. Zij hebben dezelfde functie als natuurvriendelijke oevers.

Een schets van een natuurvriendelijke oever met een wilgenbeschoeiing, waarin doorgangen zijn gemaakt voor vissen en andere dieren

Een schets van een natuurvriendelijke zone en een dwarsdoorsnede van een flauw aflopende oever

Vissenbossen

Vissenbossen zijn takkenbossen in het water. Ze worden bijeen gehouden door een palenrij en aan de bovenzijde door gespannen draad. Tussen de dode takken kunnen vissen en waterinsecten schuilen en paaien. Vissenbossen worden op verschillende plekken in het meer aangelegd. Ze komen parallel aan de oever te liggen, zodat je er niet vanaf de wal op kunt stappen of klimmen.

Een schets van een vissenbos; een gebundelde bos takken onder water waar vissen en waterbeestjes kunnen schuilen

Vissenhotels

Vissenhotels kun je een beetje vergelijken met insectenhotels. We leggen deze aan onder zeven steigers aan de oostzijde van het Paterswoldsemeer. Het standaard vissenhotel bestaat uit gebonden takkenbossen die in het water onder de steiger worden geplaatst. Onder twee steigers komen vissenhotels die zijn ontworpen door Technasiumstudenten. Deze hotels bestaan uit verschillende elementen en materialen.

Technasium-leerlingen ontwerpen vissenhotel voor Paterswoldsemeer

Twee schetsen van een vissenhotel met verschillende elementen onder een steiger, naar ontwerp van een Technasium studenten

Vermindering bladinval

Bij de aanleg van de natuurvriendelijke oevers wordt een rand van ca. 5 meter uitgedund. Struiken en opschot (hele jonge boompjes) worden verwijderd om bladinval in het water te verminderen. Bomen worden gesnoeid en soms gekapt. Als er namelijk te veel blad in het water valt, ontstaat er een dikke sliblaag op de bodem. Bij het afbreken van deze laag rottende bladeren komt er onder water meer fosfaat vrij. Bovendien onttrekt het afbrekingsproces zuurstof aan het water waardoor het water ter plaatse zuurstofloos kan worden.

Preventief maaien

In het proces van co-creatie is afgesproken dat we gaan maaien op het moment dat er ergens waterplanten ontwikkelen op plekken waar dat niet wenselijk is. Samen met het Meerschap en in afstemming met de begeleidingsgroep passen we hier het maaibeleid op aan. Het nieuwe maaibeleid is onderdeel van het waterplantenbeheerplan dat in juni door het AB van het Meerschap wordt vastgesteld.

Herplant bomen en struiken

Bij het aanleggen van de natuurvriendelijke oevers worden de oevers flink gesnoeid. Ook zullen er bomen worden gekapt. Van te voren is er een zogenaamde Bomen Effect Analyse gemaakt. Hierbij is gekeken welk effect het snoei- en kapwerk heeft op het leefgebied van aanwezige dieren. En welke bomen moeten blijven staan. Onderdeel is ook een zogenaamd ‘herplantplan’. Ter compensatie worden namelijk op andere plekken in het Paterswoldsemeergebied nieuwe struiken en bomen aangeplant. We planten meer bomen aan dan dat er gekapt worden. Een deel van de herplant vindt in het vroege voorjaar van 2024 plaats. De rest wordt in december 2024 aangeplant.

Maatregelen op de kaart

We gaan op verschillende locaties aan de slag. Deze zijn in 2020 ingebracht door en ook weer voorgelegd aan de omgeving. En het is natuurlijk afgestemd met de perceeleigenaren. Deze locaties hebben we op een kaart ingetekend.

Kaart met locaties natuurvriendelijke oevers, - zones, vissenbossen en vissenhotels.pdf link naar pdf bestand

Locaties in beeld

Hoe komt het er dan uit te zien na herinrichting? Dat hebben we per locatie laten intekenen. Een bovenaanzicht, een foto van de huidige situatie en een visualisatie van de situatie zoals die er na inrichting ongeveer uitziet, laat zien wat je kun verwachten.

Locaties KRW-maatregelen fase 3 Paterswoldsemeer.pdflink naar pdf bestand

Subsidie

Voor het project Meer in Balans-2 krijgt het waterschap subsidie van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.

Meer informatie op de officiële website van de Europese Unie

Gemeenschappelijk landbouwbeleid Plattelandsontwikkeling - Agriculture and rural development - ec.europa.eu.nl(externe link)